سطح زیر کشت و تولید گندم
میزان تولید گندم در نقاط مختلف بسته به سطح زیر کشت و متوسط عملکرد در کشور های مختلف بسیار متغیر است. این تغییرات به دلیل تغییرات شرایط آب و هوایی ، خاک ، ارقام و تکنولوژی کشت می باشد.
گروه های گندم:
در ایالات متحده آمریکا و تجارت جهانی، ارقام گندم را بر حسب رنگ و میزان سختی دانه و همچنین زمان کاشت از لحاظ بهاره یا پائیزه بودن(بدون در نظر گرفتن اینکه انواع بهاره یا پاییزه حقیقی باشند)گروه بند ی می کنند. در این گروه بندی شش نوع اصلی زیر وجود دارد:
مرکز اولیه ژنتیکی و موطن گندم
خانواده: گرامینه poaceae ( gramineae)
رده: تک لپه ای monocotyledon
دو رگ گیری طبیعی
روشهایی برای افزایش دو رگ گیری طبیعی گندم به منظور بهره برداری از قدرت دو رگ (هتروزیس ) توسعه یافته اند .
اهمیت ژنتیکی Monosome در گندم
بیشتر گندم های که در دنیا کاشته می شوند از گونه Taestivum بوده و دارای 2n=42 کروموزوم می باشد.
بررسی ژنتیک مقاومت به سرما در گندم به روش تجزیه دی آلل
تجزیه و تحلیل گرافیکی نتاج حاصل از تلاقی 10 واریته گندم از طریق طرح نیم دی آلل مشتمل بر 55 ژنوتیپ به روش همین انجام گردید. نتاج حاکی از وجود اثر غالبیت در کنترل ژنتیکی مقاومت به سرما در گندم بود.
ژنتیک گندم ( سلول گیاهی)
سلول، کوچکترین واحد هر عضو است که نسبتاً مستقل بوده به طور کلی برای مدت کمی زنده خواهد ماند. سلول عبارت است از ترکیب چند ماده زنده که بخشهای مختلف آن به تنهایی قادر به ادامه زندگی نخواهد بود.
اهمیت دو رگ گیری بین جنس و گونه در گندم
بعد از لینه ، از قرن 18 و 19 میلادی که به جنسیت گیاهان پی برده شد، تدریجاً از دو رگ گیری گیاهان با هم تعدد زیادی هیبرید به دست آمد . حدود یک قرن پیش، مندل در انجمن طبیعی دانها در شهر برون درباره آزمایشهایی راجع به دو رگ گیری های گیاهی دو کنفرانس داد.
روشهای اصلاح گندم
وقتی به نژادی گندم به حد کافی پیشرفت کرد و کلیه منابع اولیه و خارجی گندم به دقت مورد آزمایش قرار گرفت دیگر نمی توان از طریق انتخاب توده های طبیعی پیشرفت سریعی حاصل کرد بلکه باید از روشهایی که سرعت پیشرفت بیشتری دارند کمک گرفت.
فن دو رگ گیری گندم
دو رگ گیری مصنوعی، تلقیح بین واریته ها و گونه های مختلف است؛ و منظور از آن آمیختن صفات پدر و مادر معین جهت ترکیب فاکتور های مورد نظر دو نژاد، دو واریته، یا و گونه مربوطه است. در قدیم، فن دو رگ گیری چنین انجام می گرفت که دو گیاه را به عنوان والدین به طور مخلوط کشت می کردند؛ این دو، بدون دخالت انسان با یکدیگر جفت گیری می کردند و پس از چندین نسل نتیجه حاصل از تلقیح را انتخاب می کردند. امروزه از این روش فقط جهت اصلاح گیاهان علوفه ای استفاده می شود؛ برای دو رگ گیری در غلات روشهای نوینی ابداع شده است.
گرده گندم میتواند تا 48 ساعت قدرت جوانه زدن را حفظ کند که البته این امر به عامل رطوبت و دما بستگی دارد. باید توجه داشت که جوانه زدن گرده گندم نباید با قدرت باروری آن یکی شمرده شود؛ به عبارت دیگر، ممکن است گرده ای جوانه بزند ولی قدرت بارور کردن نداشته باشد. گرده گندم در شرایط مناسب می تواند مدت چند روز قدرت باروری خود را حفظ کند .
جهت دو رگ گیری، دانستن زمان ساقه رفتن و به گل نشستن گندم ضروری است. زمان به گل رفتن گندم می تواند حتی تا چند هفته اختلاف پیدا کند. گل کردن گیاه مادر نباید به تعویق افتد زیرا این عمل معمولا با تشکیل و بستن دانه همزمان است؛ در مقابل، باید سعی شود تا گل کردن گیاه پدر به تعویق افتد. گل کردن گیاه پدر را می توان با انتخاب زمان کشت متفاوت با کشت پشت سر هم به تعویق انداخت. کشت گیاه مادر در گلدان به منظور کنترل زمان به گل رفتن، اخته کردن، و گرده افشانی، باید در محل سرد و مرطوبی صورت پذیرد تا عملیات فوق آسانتر انجام و بستن بذر نیز بهتر صورت گیرد. سنبله های گیاه مادر باید قبل از موقع آماده شود. آماده کردن گیاه مادر قبل از موقع معین معایب چندی دارد از جمله این معایب صدمه دیدن یا له شدن و خشک شدن اندامهاست . بهتر است گندم را هنگام عصر اخته کرد، چنانچه اعضای ماده گیاه نیز در همان موقع قدرت بارور شدن داشته باشند می توان عمل گرده افشانی را نیز در همان زمان انجام داد. اگر هنگام اخته کردن گیاه، باد خشک جریان داشته باشد جهت جلوگیری از خشک شدن اندامهای مونث باید اطراف بوته مادر را مرطوب نگه داشت. تجربه نشان داده است که دو رگ گیری در سالهای مرطوب بیشتر از سالهای خشک قرین موفقیت خواهد بود. چنانچه در ناحیه ای گل کردن گندم با وزش باد گرم همراه باشد نمی توان از دو رگ گیری نتیجه مطلوبی به دست آورد . در این گونه موارد باید بوته ها را هنگام به ساقه رفتن در گلدان نشا ء کرد و برای جلوگیری از نابودی نشاهای مسن باید گیاه را به حد کافی آب داد و آن را در سایه و مصون از باد نگهداری کرد. دو رگ گیری باید در تعداد زیادی از بوته های گیاه مورد نظر انجام گیر د تا پس از گرده افشانی به اندازه کافی دانه به دست آید. چنانچه عمل تلقیح روی واریته ها انجام گیرد میزان دانه های قابل جوانه زدن به 60 تا 70 درصد خواهد رسید که البته این امر به تعداد سنبلچه های گرده افشانی شده بستگی دارد.